Tauseret, ostatnia kobieta-faraon

Po śmierci Setiego II w roku 1197 p.n.e. na tron faraonów wstąpił Siptah, syn zmarłego władcy i jego podrzędnej syryjskiej żony imieniem Sutiraja. Późniejsza zmiana królewskiego imienia rodowego sugeruje, że być może młody władca był nie synem, ale bratem Setiego. Tak czy owak, Siptah był małoletni i niepełnosprawny, tron objął dzięki staraniom królowej-wdowy, Tauseret, Wielkiej Małżonki Królewskiej zmarłego Setiego, oraz wpływowego dostojnika Baja, który „osadził króla na tronie jego ojca”.

W imieniu nastoletniego faraona regencję objęła jego macocha Tauseret, podobnie jak królowa Hatszepsut 300 lat wcześniej sprawowała władzę w imieniu swego małoletniego pasierba Totmesa III. Podobnie jak dla Hatszepsut najbardziej zaufanym współpracownikiem, obdarzonym wielką władzą, stał się Senenmut, pochodzący z niezamożnej rodziny, tak Tauseret sprawowała władzę razem z wpływowym Bajem, człowiekiem syryjskiego pochodzenia, byłym kapłanem w Heliopolis, który za Setiego II jako lojalny sługa zdobył awans z królewskiego pisarza na kanclerza. W okresie regencji Baj zarządzał skarbem państwa, co — podobnie jak w przypadku Hatszepsut i Senenmuta — przypisywano jego związkowi z Tauseret, przypuszczano, że byli kochankami. Kariera kanclerza załamała się gwałtownie: w piątym roku regencji został stracony za zdradę, a jego imię oficjalnie wyklęto. Niewykluczone, że kanclerz i królowa byli w istocie rywalami, a upadek Baja, „wielkiego wroga”, jak określono go w obwieszczeniu o jego egzekucji, był dziełem Tauseret. Rok później młodociany Siptah też już nie żył.

Tauseret oficjalnie zasiadła na tronie, przyjmując imię tronowe Satre Meriamon, „Córka Re, Ukochana Amona”. W inskrypcjach na posągu w Heliopolis w dwóch miejscach nazywana jest „Synem Re”, w pozostałych: „Córką Re”, podczas gdy sam posąg przedstawia kobietę z symbolami władzy. Podobnie w innych napisach władczyni stosowała wariantowo formy żeńskie lub męskie, wzorem Sobekneferu i Hatszepsut, wcześniejszych kobiet-faraonów. Lata swojego panowania liczyła od czasu objęcia regencji. Prawdopodobnie z tego powodu starożytny historyk Maneton przypisał jej siedem lat rządów, mylnie uważając ją za mężczyznę: „Thuoris, który u Homera nazywa się Polibos, mąż Alkandry, za którego panowania zdobyto Troję”. O okresie jej dwuletnich niezależnych rządów nie wiadomo nic. Imiona Tauseret i Siptaha znaleziono w kopalniach turkusów na Synaju i w Palestynie. Rozpoczęła budowę swojej świątyni grobowej w pobliżu Ramesseum, napisy z jej imieniem pojawiają się w kilku miejscach Egiptu.

Tauseret była ostatnią władczynią XIX dynastii. Jej następca Setnacht, założyciel XX dynastii, przedstawiał się jako ten, który po okresie walki o władzę przywrócił porządek w państwie po czasach anarchii i bezprawia. Nie wiadomo, czy Tauseret została obalona przez Setnachta, czy też zmarła spokojnie, a kryzys polityczny rozpoczął się po jej śmierci.

Portret Tauseret z jej grobowca w Tebach,
wg: Émile Prisse d'Avennes, Histoire de l'art égyptien (1878)