Szybowiec Lilienthala, pierwszy statek powietrzny z płatami nośnymi

Próby opracowania maszyny latającej podejmował już Leonardo da Vinci, który w przekonaniu, że wystarczy wyposażyć człowieka w „wystarczająco duże i odpowiednio połączone skrzydła”, sporządził kilka szkiców odpowiednich do tego celu konstrukcji, wzorowanych na budowie skrzydeł nietoperzy.

Kilkaset lat później zafascynowany lataniem Otto Lilienthal opublikował przełomową pracę: „Lotnbsp;ptaka jako podstawa sztuki latania”. Nie spotkała się ze zbytnim zainteresowaniem — w XIX wieku większość ludzi stawiała na lotnictwo balonowe, przebojowy wynalazek poprzedniego stulecia. Dwa lata później Lilienthal teoretyczne podstawy lotu wypróbował w praktyce. Wiosną 1891 roku udało mu się wykonać pierwsze skoki i loty ze zbocza wzgórza. Kolejne próby, wciąż poprawiając i ulepszając swój aparat latający, podejmował na nasypie z piasku pod Berlinem, gdzie uwieszony w swej drewnianej konstrukcji pokrytej płótnem, z powodzeniem przelatywał dystans do 80 metrów.

O zadziwiających wyczynach Lilienthala donosiła prasa codzienna i periodyki naukowe na całym świecie, opatrując teksty zdjęciami z przelotów, wykonywanymi przez pionierów fotografii. Eksperymenty z lataniem gromadziły tłumy widzów. Zainteresowano się jego pracą teoretyczną i publikowanymi przez niego wynikami badań aerodynamicznych. Wskazany przez niego, charakterystyczny, przypominający kroplę przekrój płata nośnego na pokolenia stał się standardem w konstrukcjach lotniczych.

Wykonał ogółem ponad 2000 prób lotu, jego szczytowym osiągnięciem był przelot ze wzgórz Rhinow na odległość niemal 250 metrów. Dwa lata po pierwszych próbach z lataniem rozpoczął produkcję swojego „standardowego aparatu szybowcowego”, pierwszej masowo sprzedawanej maszyny latającej.

9 sierpnia 1896 roku podczas kolejnej tego dnia próby lotu ze stumetrowej góry Gollenberg z niewyjaśnionych przyczyn szybowiec Lilienthala nagle pochylił się nosem w dół i z wysokości 15  metrów runął na ziemię. Ciężko ranny Otto Lilienthal zmarł następnego dnia.

Wieża Eiffla

Została zbudowana w roku 1889, specjalnie na paryską Wystawę Światową, zorganizowaną z okazji setnej rocznicy zdobycia Bastylii, początku rewolucji francuskiej. Wieża miała demonstrować możliwości naukowo-techniczne epoki pary i stali.

Ażurową konstrukcję z ponad 18 tysięcy elementów z kutej stali, połączonych przez 2,5 miliona nitów, wznoszono przez dwa lata. W czasach, gdy powstała, mierzyła 312 metrów wysokości i była najwyższą budowlą na świecie, dwukrotnie przewyższając wysokością najwyższą budowlę starożytności, piramidę Cheopsa (146 m). Dla porównania: wieża hejnałowa kościoła Mariackiego w Krakowie ma 82 metry, a Pałac Kultury i Nauki w Warszawie wznosi się na 237 metrów, licząc do czubka iglicy.

Plan zbudowania tak ogromnej wieży w centrum Paryża wywołał duże kontrowersje. Z jednej strony niektórzy kwestionowali wydawanie wielkich pieniędzy na przedsięwzięcie, które uważali za niemożliwe do zrealizowania. Przed budową wieży Eiffla nie wzniesiono żadnej konstrukcji na wysokość nie tylko 300 m, ale nawet na 200 m. Z drugiej strony projekt budził gorący sprzeciw osób przekonanych, że postawienie takiej wieży jest niestety możliwe. Po dwóch tygodniach od rozpoczęcia prac nad fundamentami budowli w paryskiej prasie ukazał się list protestacyjny podpisany przez kilkadziesiąt osób ze świata kultury, wśród których byli m.in. Dumas, Maupassant, Zola, Prudhomme: „Wystarczy (…) wyobrazić sobie oszałamiająco niedorzeczną wieżę górującą nad Paryżem niczym gigantyczny czarny komin, przytłaczający swoją barbarzyńską masą Notre Dame, Sainte Chapelle, Tour Saint Jacques, Luwr, kopułę Les Invalides, Łuk Triumfalny, wszystkie nasze upokorzone pomniki, całą naszą pomniejszoną architekturę, która zniknie w tym zdumiewającym śnie. I przez dwadzieścia lat będziemy oglądać ohydny cień obrzydliwej kolumny ze skręcanej blachy rozciągający się nad całym miastem”.

Faktycznie, zawarty z Gustave’em Eiffelem kontrakt przewidywał, że wieża będzie stała przez 20 lat, a przez ten czas konstruktor będzie miał wyłączne prawa do czerpania z niej zysków, zarówno z biletów wstępu, jak i przychodów z restauracji i platform widokowych. Zbudowana na miejskim gruncie budowla miała być eksploatowana do końca roku 1909, po czym stać się własnością miasta Paryża i zostać rozebrana, podobnie jak większość innych obiektów wzniesionych na Polu Marsowym z okazji wystawy. Tymczasem za zgodą Eiffla niezmiernie wysoka konstrukcja stała się miejscem eksperymentów naukowych, umieszczono na niej stację meteorologiczną, a w 1903 roku zamontowano na szczycie antenę pierwszego we Francji radiotelegrafu. Błyskawiczne sukcesy nowej metody komunikacji uchroniły wieżę przed rozbiórką.

W 1957 na samym szczycie zainstalowano maszt telewizyjny, co zwiększyło pierwotną wysokość budowli do 320 metrów. Kolejne instalacje powiększyły wysokość wieży Eiffla aż do 330 metrów w roku 2022.

Łunochod, pierwszy pojazd na globie pozaziemskim

4 października 1957 został wystrzelony Sputnik 1, pierwszy sztuczny satelita Ziemi. W 1959 Łuna 2 stała się pierwszą ziemską sondą, która dotarła na powierzchnię innego ciała niebieskiego, zgodnie z planem zderzyła się z powierzchnią Księżyca. Miesiąc później Łuna 3 pierwsza na świecie przesłała na Ziemię zdjęcia niewidocznej strony Księżyca. 21 kwietnia 1961 statkiem Wostok 1 poleciał w kosmos pierwszy człowiek, radziecki kosmonauta Jurij Gagarin. Związek Radziecki osiągał spektakularne sukcesy, bez wątpliwości wygrywał rywalizację o pierwszeństwo w eksploracji przestrzeni kosmicznej.

Miesiąc po locie Gagarina nowy prezydent Stanów Zjednoczonych, John F. Kennedy, ogłosił publicznie, że Amerykanie powinni „zaangażować się w osiągnięcie celu, którym jest lądowanie człowieka na Księżycu i jego bezpieczny powrót na Ziemię jeszcze przed końcem tej dekady. Żadne przedsięwzięcie nie będzie równie imponujące i żadne nie wywrze większego wpływu na przyszłą eksplorację kosmosu”. Amerykańska agencja NASA, odpowiedzialna za program lotów kosmicznych, dostała do dyspozycji wszelkie niezbędne środki. 20 lipca 1969 roku, pół roku przed wyznaczonym w deklaracji Kennedy’ego terminem, misja Apollo 11 zakończyła się powodzeniem: pierwsi ludzie stanęli na powierzchni Księżyca.

W ciągu tej dekady Związek Radziecki nie zasypiał gruszek w popiele: w 1964 na statku Woschod 1 odbył się pierwszy lot kosmiczny z wieloosobową załogą, rok później Aleksiej Leonow ze statku Woschod 2 odbył pierwszy spacer kosmiczny. Kolejnym krokiem miał być podbój Księżyca: w lutym 1966 bezzałogowa sonda kosmiczna Łuna 9 jako pierwsza bezpiecznie wylądowała na powierzchni Srebrnego Globu. W reakcji na intensywnie rozwijany amerykański program Apollo opracowano własne plany załogowego lądowania ludzi na Księżycu. W ramach Programu Łuna przygotowano zdalnie sterowane łaziki księżycowe, Łunochody. Oprócz eksploracji Księżyca docelowo miały badać teren pod przyszłe lądowanie główne i awaryjne oraz pełnić funkcję radiolatarni sygnalizującej miejsce lądowania statku załogowego. Przewidziano również modyfikacje łazika, by mógł posłużyć jako środek transportu kosmonauty do rezerwowego modułu powrotnego, w razie gdyby główny statek odniósł zbyt poważne uszkodzenia podczas lądowania.

Pierwszy łazik z serii został wystrzelony 19 lutego 1969, niemal pół roku przed lotem Apolla 11, ale rakieta nośna uległa awarii i spadła tuż po starcie. 10 listopada 1970 na statku Łuna 17 wysłano Łunochod 1, który szczęśliwie wylądował na powierzchni Księżyca. Zaprojektowany, by działać trzy dni księżycowe, czyli trzy ziemskie miesiące, pracował trzykrotnie dłużej. W tym czasie przejechał 10 km, wykonał kilkaset pomiarów twardości gruntu, 200 zdjęć panoramicznych i 20 000 wąskokątnych.

Łunochod 2, wysłany w styczniu 1973, działał tylko cztery miesiące. Od lipca 1969 do grudnia 1972 w ramach programu Apollo na Księżycu wylądowało sześć amerykańskich załóg, z czego w trzech ostatnich do przemieszczania się astronauci używali księżycowego pojazdu kołowego. Misja Łunochoda 3, planowana na rok 1977, została odwołana.