Wstecz

Nie, nie, muszę zacząć inaczej. Właściwie powinien bym zacząć od jego śmierci, która dopiero nadejdzie, i cofać się jak powroźnik. Życie Cezara zaczyna się od tego, że narodził się Cezar, a nie pomarszczone i krzyczące dziecko. Powinniśmy zaczynać od ostatniego tchnienia człowieka, aby pojąć, jaki kształt miało jego życie i jakie znaczenie należy przypisać każdej z rzeczy, które przeżył. Dopiero w śmierci otrzymuje sens młodość i narodzenie człowieka.

[Karel Čapek, „Meteor”, 1934; tłum. Paweł Hulka-Laskowski]

nacisk położony został zdecydowanie na te elementy przeszłości Polski, które miały największy wpływ na teraźniejsze postawy (…) główne rozdziały zostały napisane w odwrotnym porządku chronologicznym. Wstęp i rozdział I dotyczą okresu współczesnego, rozdział II — drugiej wojny światowej, rozdział III — epoki przedwojennej i tak dalej. (…) W ten sposób opowieść prowadzi od bardziej znanego ku mniej znanemu. Przebadawszy naprzód rysy dzisiejszej Polski, schodząc następnie, pokład za pokładem, w przeszłość, próbuję powiązać każdy z głównych tematów wcześniejszej historii Polski z późniejszymi wydarzeniami.

[Norman Davies, „Serce Europy. Krótka historia Polski”, 1984, Przedmowa]