Dwie kobiety władzy

królowa Elżbieta lub Wiktoria, gdyby nie odziedziczyły tronu, nie mogłyby zyskać najpodrzędniejszego nawet stanowiska politycznego

[John Stuart Mill, „Poddaństwo kobiet”]

Mill żył w wiktoriańskiej Anglii, bardzo dobrze wiedział, że w jego kraju kobieta mogła objąć tron tylko w drodze dziedziczenia, i to wskutek pomyślnego zbiegu okoliczności. W brytyjskiej monarchii parlamentarnej bez względu na pochodzenie żadna kobieta nie miała praw wyborczych, nie mogła zostać członkiem parlamentu ani objąć żadnego urzędu politycznego.

Różnicę dobrze ilustruje historia dwóch współczesnych sobie kobiet, żyjących niemal dwa tysiące lat wcześniej. Z których tylko jedna stała się powszechnie znana i słynna aż do dziś.

W I wieku p.n.e. Egipt był królestwem. Kleopatra VII Filopator odziedziczyła tron Egiptu po śmierci swego ojca, króla Ptolemeusza XII. Miała wówczas 17 lat, sprawowała władzę wspólnie ze swoim 10-letnim bratem, Ptolemeuszem XIII. Już po dwóch latach wskutek knowań regentów brata została zmuszona do opuszczenia kraju. Udała się do Palestyny, gdzie zaczęła zbierać armię. Zbrojnemu rozstrzygnięciu zapobiegł przypadek: do Egiptu przybył statek z Pompejuszem, uciekającym przed Juliuszem Cezarem po klęsce w bitwie pod Farsalos. Dostojnicy małoletniego Ptolemeusza nakazali zamordowanie zbiega, czym narazili się Cezarowi. Tymczasem Kleopatra skrycie udała się do rzymskiego wodza i wykorzystała wszystkie swoje atuty, żeby zyskać jego przychylność. Wykształcona, znająca kilka języków, inteligentna, błyskotliwa, uwodzicielska, a przy tym mająca tytuł do tronu bogatego państwa o niezmiernie żyznych ziemiach. Całe swoje życie poświęciła utrzymaniu swojej władzy i niezależności Egiptu. Po śmierci swego kochanka Cezara, kiedy władzą podzielili się członkowie drugiego triumwiratu, a Antoniuszowi przypadły w udziale wschodnie prowincje, natychmiast uwiodła kolejnego rzymskiego wodza. Uzyskała od niego poszerzenie Egiptu o rzymskie ziemie na Wschodzie. Po przegranej bitwie pod Akcjum i samobójstwie Antoniusza pertraktowała z Oktawianem, żeby zachować niezależność królestwa i władzę królewską dla swoich dzieci ze związków z Cezarem i Antoniuszem. Oktawian był nieugięty, Kleopatra popełniła samobójstwo.

Państwo rzymskie było wówczas republiką. Fulwia była rzymską arystokratką, jedynym dzieckiem Marka Fulwiusza Bambalio i Sempronii, córki Gajusza Grakchusa, jednego ze słynnych trybunów ludowych. Bogata, ambitna, pochodziła z wpływowego rodu. Ale w republice rzymskiej Fulwia nie miała praw wyborczych, nie mogła objąć żadnego urzędu ani zostać członkiem senatu. Jej pierwszym mężem został patrycjusz Publiusz Klodiusz Pulcher, obiecujący, choć kontrowersyjny polityk, przez swoją rodzinę związany z wieloma znaczącymi postaciami ze świata polityki. Dzięki formalnej adopcji przez pewnego plebejusza mógł się ubiegać o urząd trybuna ludowego, co zapoczątkowało jego karierę. Wspierany przez Fulwię radą i pieniędzmi, dwa lata później objął kolejny urząd, jednak jego rywalizacja z innym politykiem, Milonem, doprowadziła do gwałtownych starć. Klodiusz zginął zabity w przypadkowej utarczce. Zaraz po upływie zwyczajowego okresu żałoby, trwającego u Rzymian dziesięć miesięcy, Fulwia poślubiła utalentowanego polityka Gajusza Skryboniusza Kuriona. Podkreślała, że jej nowy mąż jest kontynuatorem i dziedzicem politycznym Klodiusza, dzięki czemu Kurion temu stał się cennym sojusznikiem Cezara. Został wysłany z legionami do Afryki Północnej, by powstrzymał tam stronników Pompejusza. Mimo początkowych sukcesów Kurion zginął w bitwie, Fulwia po trzech latach małżeństwa ponownie została wdową. Jej trzecim mężem został Marek Antoniusz. Tak jak jej poprzedni mężowie, mógł liczyć na wsparcie finansowe Fulwii oraz jej wpływ na dawnych stronników Klodiusza. I nie tylko. Dla umocnienia drugiego triumwiratu zaoferowała swoją córkę, Klodię Pulchrę, jako żonę dla Oktawiana. Kiedy po wyjeździe Marka Antoniusza na Wschód Oktawian rozwiódł się z Klodią i rozpoczął we własnym imieniu przydzielanie weteranom ziemi, Fulwia wraz ze swoim szwagrem Lucjuszem zmobilizowała osiem legionów i wszczęła bunt w celu utrzymania wpływów Antoniusza na Zachodzie. Lucjuszowi udało się na krótko zająć Rzym, ale został zmuszony do wycofania się do Peruzji, gdzie został oblężony przez wojska Oktawiana. Fulwia tymczasem nakłaniała dowódców swego męża stacjonujących z legionami w Galii, żeby przyszli na pomoc Lucjuszowi. Po kapitulacji Peruzji uciekła do Grecji, gdzie wkrótce potem zmarła.